22 maja obchodziliśmy 177. rocznicę powstania linii kolejowej łączącej Wrocław z Oławą. Czy wiecie, że to najstarsza taka linia na ziemiach polskich? W artykule piszemy o różnych ciekawostkach. Warto poznać tę historię, bo wówczas podróż pociągiem na tej linii nabierze zupełnie innego wymiaru.

Dworzec w Oławie, źródło: gazeta-olawa.pl/historia

Rozwijająca się kolej w XIX w. stawała się rzetelnym pracodawcą, zapewniającym stałe pensje pracownikom, które umożliwiały im utrzymanie. Pierwsze trzy okresy budowy kolei na ziemiach polskich przypadają na czas zaborów, toteż budowanie kolei odbywało się zgodnie z polityką poszczególnych państw zaborczych. Polityka każdego z nich była odmienna. Budownictwo kolei rozpoczęto  najwcześniej  w  części  niemieckiej  i  tam  też  najsilniej  się  ono  rozwinęło. 

Istotny wpływ na prowadzenie linii kolejowych miał silny rozwój żeglugi śródlądowej. Przykładem była trasa kolei Wrocław – Opole – Kędzierzyn – Gliwice – Katowice – Mysłowice, poprowadzona celowo wzdłuż Odry, aby w ten sposób uruchomić alternatywny dla transportu rzecznego przewóz towarów, a także umożliwić szybki dowóz ładunków z portów do najbliższych stacji.

Grafika z lat 1842-1843, pokazująca zabudowania pierwszego Dworca Kolei Górnośląskiej, źródło: www.plus.gazetawroclawska.pl/wroclaw

Jak to się zaczęło?

Publiczne otwarcie odcinka pierwszej linii kolejowej na dzisiejszym terytorium Polski, z Wrocławia do Oławy, nastąpiło 22 maja 1842 r. o godzinie 6.00 rano, gdzie przy dźwiękach orkiestry i owacjach licznie zgromadzonego tłumu wyruszył z Wrocławia do Oławy pierwszy pociąg wiozący w 8 wagonach 102 pasażerów. Przejazd z Wrocławia do Oławy trwał 42 minuty, a powrót 43 minuty. Tego dnia pociąg odbył cztery kursy.

Pociąg miał 8 drewnianych wagonów, w tym jeden klasy pierwszej, trzy klasy drugiej i cztery klasy trzeciej. Wagony klasy pierwszej miały kolor czerwony, drugiej – żółty, a trzeciej – zielony. Bilet w klasie pierwszej kosztował 25 srebrnych groszy, drugiej - 16 groszy, a trzeciej – 9 groszy. Wagony klasy trzeciej były odkryte. Nic zatem dziwnego, że wrocławska firma Eduard Grosss oferowała specjalne okulary, chroniące przed iskrami i kurzem. Codziennie z Wrocławia odbywały się cztery kursy do Oławy i z powrotem. Kolejno o godz.: 6.00, 10.00, 14.00 i 17.00, powrotne o godz.: 7.30, 12.00, 15.30 i 19.00.

Dwa początki tej samej historii

Warto jednak wiedzieć, że dzień wcześniej, 21 maja, o godz. 11.15 doszło do pierwszego oficjalnego przejazdu z wrocławskiego dworca do oddalonej o niespełna 27 km Oławy, specjalnie przystrojonym pociągiem z około 200 pasażerami. Co ciekawe – na pierwszą podróż nie zaproszono kobiet. Pociąg prowadził parowóz „Silesia” (wyprodukowany w fabryce Sharp, Roberts & Co. Manchester) składający się z 12 wagonów osobowych i kilku towarowych.

Trasę wiodącą przez Świętą Katarzynę i Lizawice pokonał pociąg w ciągu 43 minut.  Na oławską stację wjechał przez przygotowany na tę okazję  łuk triumfalny w stylu gotyckim. Akcjonariuszy i przybyłych gości powitał burmistrz Richter, z orkiestrą I Pułku Kirasjerów. Podniosła uroczystość zbiegła się również z oficjalnym oddaniem do użytku budynku dworca, zbudowanego według projektu Augusta Rosenbauma – królewskiego radcy budowlanego i naczelnego inżyniera oraz projektanta dworca Kolei Górnośląskiej we Wrocławiu, a także pierwszego neogotyckiego dworca w Krakowie. Po dwugodzinnej przerwie pociąg prowadzony przez maszynistę Schlarbauma i obsługiwany przez dwóch konduktorów – Schumana i Lemberga – powrócił  do Wrocławia.

Zainteresowanie pasażerów było ogromne. Tylko w pierwszym tygodniu funkcjonowania linii kolejowej, z jej usług skorzystało aż 6.466 osób.

Należy wiedzieć, że linia Wrocław-Oława powstała w kilkanaście lat po pierwszej na świecie linii kolei żelaznej (15-kilometrowa Stockton–Darlington w Anglii – 1825 r., a pierwsza 56-kilometrowa linia z regularnym ruchem Liverpool–Manchester – 1830 r.) i stanowiła fragment  ważnej  linii  łączącej  Wrocław z Górnym Śląskiem (tzw. Kolej Górnośląska, Oberschlesische Eisenbahn) i Berlinem.

Powstanie kolei w Oławie niewątpliwie przyczyniło się do rozwoju społecznego i gospodarczego miasta. Poza przyrostem ludności i szybszą wymianą informacji, nastąpił dynamiczny rozwój przemysłu.

Źródło:

- www.gazeta-olawa.pl/historia/5669-170-lecie-otwarcia-linii-kolejowej-wroclaw-olawa

- www.kolejnictwo-polskie.pl/default

Fundacja Grupy PKP